Taferelen #14 Gender at work
Een avond over beeldvorming op de werkvloer
Op 19 april vond alweer de 14e editie van Taferelen plaats bij FOTODOK. Tijdens Taferelen worden een beeldmaker en theoreticus samengebracht om vanuit hun eigen werkzaamheden iets te presenteren rondom een thema dat gekoppeld is aan de tentoonstelling van FOTODOK, in dit geval Why Work?. Dit alles onder het genot van heerlijk eten van restaurant SYR uit de straat.
Dit is de avond waarin Suzan Steeman van WOMEN Inc. en fotograaf Daantje Bons vertellen over beeldvorming van gender op de werkvloer. Iets waar de media een grote rol in speelt en waar bedrijven en de overheid een verantwoordelijkheid in moeten nemen. Tegelijkertijd is het ook iets waar we allemaal onderdeel van zijn en van tijd tot tijd bewust en onbewust de voor- en nadelen van ondervinden.
WOMEN Inc. bestaat sinds 2004 en zet zich als organisatie in voor de gelijkheid van vrouwen via drie centrale thema’s: gezondheidszorg, geld en beeldvorming. WOMEN Inc. ontrafelt, verbindt, vertaalt en jaagt aan. Deze strategieën doen me denken aan die van FOTODOK. De rol die we beiden proberen in te nemen in maatschappelijke discussies heeft bijzonder veel overeenkomsten. WOMEN Inc. doet dit onder andere via onderzoek, lobbyen en diverse campagnes terwijl FOTODOK beeldverhalen samenbrengt in tentoonstellingen en in haar programma’s. Nog een overeenkomst is dat we allebei scherp zijn op de kwaliteit en deze inhoud toegankelijk proberen te maken voor een groot publiek, maar altijd een wijzend vingertje vermijden.
Tijdens de presentatie van Suzan Steeman kwamen er vaak verbazende zuchten uit het publiek, onder andere toen het kort ging over één van de speerpunten van WOMEN Inc.: de gezondheidszorg. Het grootste deel van de geneesmiddelen die we vandaag de dag gebruiken wordt in de meeste gevallen getest op mannen waardoor het risico op bijwerkingen 60% hoger ligt bij vrouwen. Hormonale schommelingen zorgen bijvoorbeeld vaak voor wisselende uitkomsten bij onderzoeken waardoor het te ingewikkeld wordt. Medicatie testen op mannen is eenvoudiger maar heeft dus ook grote gevolgen voor de gezondheid van vrouwen.
Suzan laat deze avond beelden zien die we dagelijks tot ons krijgen waarin we geconfronteerd worden met stereotypering. Soms is het overduidelijk maar vaak nog zien we het pas wanneer we erop worden gewezen en komen we erachter dat iedereen deze vooringenomenheid heeft ten opzichte van de dominante groep. Bewustwording van deze bias is de eerste stap. We kennen het voornamelijk van het roze speelgoed en roze kleding wanneer het gaat om meisjes, en blauw wanneer er een jongetje de doelgroep is. Vaak gecombineerd met krachttermen als lief en schattig bij meisjes en stoer bij jongens. Maar Suzan laat zien dat het niet alleen iets is dat ingezet wordt voor jonge kinderen maar ook wanneer je kijkt naar vacatures: je ziet vaak dat beeld en woordgebruik in een vacature meer verwijst naar de man. Bepaald type werk wordt geassocieerd met mannen en daarom worden ook de vacatures zowel beeldend als tekstueel gemaakt voor mannen, denk aan vacatures voor de bouw, fabriekswerk, alles wat met nieuwe technologische ontwikkelingen te maken heeft en de landbouw etcetera. Deze vorm van normbevestiging en stereotypering zien we niet in alleen in beeld maar ook in tekst terug. Er wordt bijvoorbeeld vaak gesproken over ‘vrouwelijk leiderschap’ maar ‘mannelijk leiderschap’ wordt zelden gebruikt. Wil je meer weten over dit onderwerp? WOMEN Inc. laat in de publicatie ‘’beperkt zicht’’ de rol zien van mediamakers in beeldvorming.
Fotografie: Daantje Bons
De tweede spreker van de avond is Daantje Bons. Zij studeerde 4,5 jaar geleden af aan kunstacademie AKV|St.Joost met haar project ‘Features of Femininity’. Dat project is een zoektocht naar de mannelijke en vrouwelijke aspecten van haar identiteit. Ze werkt intuïtief, en analyseert vervolgens na afloop pas wat ze heeft gemaakt. Haar werk wordt getypeerd door het gebruik van haar eigen lichaam als object waarbinnen ze haar mannelijke en vrouwelijke identiteit onderzoekt. Ze zet humor altijd in als communicatiemiddel. Vaak zijn de beelden in eerste instantie esthetisch, zacht en lieflijk maar is de inhoud scherp en confronterend. Haar werk is suggestief: niets is wat het lijkt.
Fotografie: Daantje Bons
Daantje is constant in conflict met Facebook waarmee ze al jaren haar persoonlijke ‘nipple gate’ heeft. Haar beelden worden regelmatig afgekeurd op gevoelige content. Facebook hanteert verschillende richtlijnen voor het tonen van beelden, waarbij deze richtlijnen vervolgens weer zijn onderverdeeld in verschillende hoofdstukken. In de context van Daantjes beelden is het hoofdstuk ‘encouraging respectful behavior’ het meest interessant. Binnen dit hoofdstuk is het laten zien van naakt: geslachtsdelen, volledig blootgestelde billen en vrouwelijke borsten (als er een tepel te zien is) niet toegestaan. Vrouwelijke tepels wel te verstaan, want tepels van mannen lijken dan weer geen enkel probleem zijn. Bekijk het werk van Daantje Bons op haar website en je zult direct zien wat de impact van deze regels zijn op haar werk. Ook zie je hoe ze door middel van suggestie deze regels probeert te ontwijken. Soms lukt dat, soms niet. Het gevolg: dagen, weken, soms zelfs maanden geschorst van Facebook. Ze werkt nu al sinds 2015 aan een doorlopend project: Gender Playground. Dit werk is een verzameling werk dat de beeldvorming van vrouwen ontrafelt, bevraagd en confronteert. We zullen de komende tijd vast nog veel van haar zien zowel nationaal als internationaal.
Daantje werkt onder andere in opdracht van The Huffington Post, IGNANT, Volkskrant Magazine, NRC Handelsblad, VOGUE ITALIA (PhotoVogue), I-D Magazine, Kurier en FRAME Magazine.
Wil je ook een keer een Taferelen avond bijwonen? Kijk dan in de evenementenagenda van FOTODOK.
Geschreven door Lisanne van Happen
