FOTODOK is solidair met alle vrouwen en niet-binaire werkers van de culturele sector.
Ter gelegenheid van de Internationale Vrouwendag presenteert FOTODOK het manifest Silence is Broken van de kunstenaar en uitgever Delphine Bedel. De tekst bloedt. Schudt je door elkaar. De glazen muur van stilte die rondom de thema’s verkrachting en seksuele intimidatie is opgebouwd, in het bijzonder in de kunstwereld, wordt doorbroken. De woorden die Bedel gebruikt zijn alarmerend, maar geven ook hoop. Het manifest werd online meer dan duizend keer gedeeld, nadat het voor het eerst was voorgedragen als column op het podium van TivoliVredenburg in Utrecht op 3 december 2020, tijdens de laatste editie van FOTODOK BOOK CLUB.
Delphine Bedel:
“Ik had altijd het idee dat publiceren ruimte had gecreëerd voor emancipatie, maar de geschiedenis van het boek spreekt dit tegen. Al sinds de uitvinding van Gutenberg’s drukpers in 1450 is het vooral een plek geweest van uitsluiting. Om een voorbeeld te geven uit Frankrijk: tot aan 1881 was het wettelijk verboden om als vrouw drukker, uitgever of zetter te zijn, enkele uitzonderingen daargelaten. Vrouwen hadden geen politieke stem of vertegenwoordiging; met de introductie van de persvrijheid is dit enigszins veranderd (als ik het over vrouwen heb bedoel ik hier de politieke klasse, in navolging van de filosoof Paul B. Preciado). Iets publiceren betekent dat je je stem publiekelijk laat horen. Zodoende is het nog maar kort geleden dat een feministische uitgever, zoals ikzelf, voor het eerst het podium betrad. Te veel hebben nog geen toegang tot educatie, representatie of persvrijheid.
Dit archief en het nalatenschap van de misogynie die ik zojuist beschreef, is ook terug te zien in de fotografie en in de fotoboeken: voor of achter de camera, in boeken en tijdschriften, in skateparken of op kunstacademies, alle vormen van seksisme, gendergerelateerd geweld en rassendiscriminatie zijn systemisch – ook hier, op de Nederlandse kunstinstellingen of fotofestivals.
De manieren waarop vrouwen de mond wordt gesnoerd zijn eindeloos. De statistieken van de VN laten zien dat één op de drie vrouwen ooit te maken krijgt met seksueel geweld in haar leven. In Nederland overlijdt eens per tien dagen een vrouw aan de gevolgen van huiselijk geweld. Als je je hierover uitspreekt, krijg je meteen de wind van voren. We moeten hier dringend samen over nadenken en ervoor zorgen dat aandacht, verantwoordelijkheid en herstelgericht werken centraal staat. We hebben hier te maken met ‘rape culture’, een verkrachtingscultuur die alles doordringt en voorspelbaar is. Waarom voorspelbaar? Omdat het een diepgewortelde cultuur is die sterker wordt door stilzwijgen, die niet actief wordt tegengewerkt door kunstinstellingen, academies of musea, omdat efficiënte manieren om zaken aan te kaarten nog altijd ontbreken. We hebben radicale veranderingen nodig, radicale zorg. Wij zijn met velen. Onze woorden hebben een helende werking, maken ons solidair en scheppen gemeenschappen.
SILENCE IS BROKEN – Een manifest
Wij zijn met velen.
Velen die dramatisch situaties, woord voor woord, hebben meegemaakt die niet anders zijn dan de situatie die beschreven werd in het onderzoek dat het NRC publiceerde op 30 oktober 2020.*
Jullie wisten het, jullie wisten het, maar zeiden niets.
Wat zijn naam ook was, jullie wisten het.
Laat dit een aardbeving zijn.
Wat betekent het om seksistische of seksuele intimidatie, aanranding of huiselijk geweld kenbaar te maken bij instituties die ons in de steek hebben gelaten? Wat betekent het om aangifte te doen bij de politie, als we kijken naar de Nederlandse wetgeving rondom verkrachting, wanneer ‘rape kits’ en schuilplaatsen amper beschikbaar zijn? Wat betekent het als we een abortus willen omdat we verkracht zijn, zonder dat we een buddy hebben die ons beschermt tegen religieuze fanatiekelingen die ons lastig vallen bij de kliniek?
Ook temidden al dit geweld zijn er privileges. Voelden we ons verpletterd toen we beseften dat de politie geen onderzoek wilde doen of was het toen de advocaat vertelde dat er geen schijn van kans was wegens gebrek aan bewijsmateriaal? Leg je jezelf er bij neer dat de wet niet gelijkstaat aan rechtvaardigheid en dat rechtvaardigheid nooit zal plaatsvinden?
Hoe dan ook, waar halen we het geld vandaan om de rechtszaak te betalen?
Hoe dan ook is er geen gerechtigheid voor verkrachting.
Hoe dan ook, wat let ons te erkennen dat de verschrikkingen die hij ons heeft aangedaan daadwerkelijk strafbaar zijn? Dat hij vrij rond zal lopen?
Kun je je het geweld voorstellen wanneer je ziet dat kunstinstellingen en academies keer op keer hun deuren, tentoonstellingen, collecties, pagina’s, klaslokalen, prijzen en juries open stellen om zijn werk eindeloos te prijzen, terwijl slachtoffers herhaaldelijk het zwijgen wordt opgelegd? Jullie wisten het, jullie wisten het maar zeiden niets.
Jullie bleven zijn posts maar liken, zijn werk kopen, tentoonstellen en publiceren, in de media applaudisseren voor deze ‘enfant terrible’, deze ‘provocateur’, deze ‘moeilijke, maar getalenteerde genie’. Jullie weigerden met ons te werken toen we vroegen om anonimiteit, de enige bescherming die we nog hadden. Verantwoordelijkheid nemen betekent verbindingen aangaan, luisteren en samenwerken. Jullie dwingen ons zijn naam te zeggen, maar alles is versleuteld. De mogelijkheid om dingen weer open te breken zit verstopt in jullie voorzieningen voor juridische kosten, die betaald zijn met het geld dat jullie aan zijn carrière hebben verdiend, terwijl wij onszelf aan het wederopbouwen zijn. Herstelgericht werken, google het maar, dan zie je hoe we vooruit gaan. Dus beste instituties, zeg niet in jullie verklaringen dat jullie van niks wisten, want daarmee leggen jullie ons nogmaals het zwijgen op. Noem het niet ‘grensoverschrijdend gedrag’ in plaats van verkrachtig, want daarmee wordt onkent wat wij hebben doorstaan.
Wij zijn ten onder gegaan door deze tegenslagen. Wij zijn niet ten onder gegaan.
Misschien hebben we het overleefd, misschien.
Misschien hebben we in het ziekenhuis gelegen. Misschien.
Hoe overleefden we de dagen die volgden?
Hoe overleefden we de dagen die volgden, met al onze angstaanjagende herinneringen en alles wat daarna kwam? Keer op keer hoopten we, door onze trauma’s naar boven te halen, dat voor één keer, onze woorden een impact zouden hebben. Jullie geweld is onze kunst ingeslopen en we lieten het gebeuren, totdat we daarmee stopten.
En terwijl jullie je instituties en jullie ballen veilig verstopten, terwijl jullie mooie verhalen instortten, hebben wij onszelf geleerd te spreken, te zingen en te dansen. Jullie geweld, vuur en kogels zijn werkelijkheid, maar onze vreugde, zachtmoedigheid en liefde is dat net zo. We hebben onze woede met kracht omgezet in kunst en onszelf bevrijdt. Onze woorden kregen een helende werking, maakten ons solidair en schiepen gemeenschappen. Onze trauma’s zijn niemands prestaties.
Wij zijn ten onder gegaan. We zijn niet ten onder gegaan. Wij zijn in wording.
De stilte is doorbroken. Wij zijn met velen.”
#silenceisbroken #wearelegion #metoo #notsurprised
Amsterdam, 1 november 2020.
- Ter Borg L. & Houtekamer C., “Hoe een kunstenaar carrière maakt onder aanhoudende beschuldigingen van aanranding en verkrachting,” NRC, oktober 2020. Beschikbaar op: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/10/30/hoe-een-kunstenaar-carriere-maakt-onder-aanhoudende-beschuldigingen-van-aanranding-en-verkrachting-a4018047.
