Foto’s met een boodschap – beeld dat motiveert

Woensdagmorgen, acht uur,  het is zo’n novemberochtend  waarop het maar niet licht wil worden. Uit een ondoordringbaar grijs wolkendek miezert de regen gestaag. Met een dampende koffie in onze hand zien wij (educatoren Janneke en Elsbeth) een klein half uur later het lokaal op het Amadeuslyceum voldruppelen met 30 vierdejaars havisten. Ons doel vandaag: in opdracht van Masterpeace aan de slag met de Sustainable Development Goals. Onder de noemer ACT!,  dat zowel staat voor het in actie komen als Artists Create Together, gaan ruim 200 leerlingen deze ochtend creatief aan de slag met naast fotografie disciplines als spoken word, vloggen, rap en muziek. In twee voorbereidende lessen vanuit Masterpeace hebben de leerlingen kennis genomen van en zich verdiept in de doelen. Aan ons nu de taak om de leerlingen te inspireren om in de vorm van een fotocampagne een visuele vertaling te maken van een door hen gekozen doel.

Zonder enige verdere inleiding van ons uit vragen we de leerlingen na te denken over welk doel ze het meest aan spreekt, of triggert om in actie te komen. En hoe ze door middel van beeld met hun poster anderen kunnen activeren. Tijdens de eerste brainstorm blijven de vellen nog aardig leeg. De keuze voor de doelen is zo gemaakt, maar een beeld erbij bedenken blijkt nog best lastig te zijn. Dat is uiteraard geen verrassing voor ons.  Dat ligt aan twee dingen: ten eerste is half negen natuurlijk heel erg vroeg voor het puberbrein. Ten tweede, en dat is met opzet, sturen we ze redelijk blanco de opdracht in. Want hoe vertaal je een groot doel als geen armoede, gelijkheid, vrede of duurzaamheid in een helder en aansprekend beeld?

Foto’s met een boodschap

In de daaropvolgende drie kwartier nemen we de leerlingen mee op reis door de documentaire fotografie en bekijken en analyseren werk van uiteenlopende fotografen die zich met onderwerpen als armoede, vrede, waardig werk en duurzaamheid hebben beziggehouden.  We bekijken bijvoorbeeld  What Refugees Carry with them waarin James Mollison vluchtelingen portretteert met daarnaast hun meest dierbare bezit. Vaak eenvoudige zaken zoals een schoen (om te kunnen lopen) of een telefoonoplader als essentiële verbinding met het thuisfront. Of de indrukwekkende foto’s van Chris Jordan, die naast fotograaf ook mileuactivist is, en al acht jaar geleden de noodklok luidde over het plastic in de oceaan met zijn verontrustende werk Midway: Message from the Gyre

Het besef dat het plastic niet alleen in de buiken van de albatrossen zit maar inmiddels ook in ons eigen lichaam maakt  dat de groep even stil valt. Gelukkig is er ook genoeg opbeurend werk  te koppelen aan de SDG’s. Bijvoorbeeld The Beauty of Serious Work van Andreas Meichsner en de vrolijke maar urgente campagne gemaakt door kinderen die meededen aan het Waterspaarders programma en campagne voerden door middel van vrolijke foto’s met een urgente boodschap – Minder water is beter voor later!

Vanuit deze visuele inspiratie denken de leerlingen opnieuw na over hun poster en hun boodschap. En daar komen stuk voor stuk de ideeën op papier. Met de volgende uitdaging in het verschiet: zet je idee om in een beeld, in dertig minuten. Één beperking zorgt voor wat gemopper, ze mogen het schoolterrein niet af.  Toch vindt iedereen zijn draai in de mogelijkheden die er wel zijn. In de pauze (want dan mag je wel van het schoolplein af) fotograferen in de supermarkt om overvloed in beeld te brengen. Een broodje kopen als prop voor de foto. Je klasgenoten vragen om te poseren. Een prullenbak omkieperen, de inhoud mooi neerleggen en vervolgens alles weer netjes opruimen. Eenmaal terug in het lokaal bespreken we in kleinere groepen de gemaakte foto’s. Van gendergelijkheid tot geen honger, van kwaliteitsonderwijs tot schoon water, iedereen heeft een ‘zaak’ gevonden waarvoor hij/zij de kijker wil motiveren. En passant raken we nog verwikkeld in een interessant gesprek over de beeldvorming over Afrika en blijkt de tijd ineens te kort.

In de donkere dagen voor kerst maakten de leerlingen hun posters verder af.  Op 20 december, de voorlaatste schooldag voor de kerstvakantie was het moment suprême daar.  De leerlingen stonden in de expositie als trotste eigenaren naast hun werk en gaven de bezoekers inzicht in hun gedachteproces en creatieve vertaling.  Dat in het nieuwe jaar al deze waardevolle boodschappen maar werkelijkheid morgen worden!

Elsbeth Pijnappels, educator FOTODOK.

Meer weten over samenwerken? Of mail naar educatie@fotodok.org

Benieuwd naar Masterpeace? MasterPeace is een nieuwe, internationale vredesbeweging die met muziek, kunst en evenementen miljoenen mensen en bedrijven actief wil betrekken bij terugdringen van conflicten en het bouwen van vrede.