Internet scepticus of pessimist wil hij niet genoemd worden. Maar vrolijk is het betoog van Evgeny Morozov allerminst. Zijn lezing was donderdag 29 oktober de opening van het Utrechtse Impakt-festival. De blogger en publicist sprak ruim een uur, zonder gebruik te maken van beeldmateriaal. Misschien hadden de beelden van FOTODOKs tentoonstelling (No) Privacy de toeschouwers nog een beetje hoop kunnen geven.
Morozov sprak in TivoliVredenburg op uitnodiging van Impakt, kunstmanifestatie Hacking Habitat en Utrecht Residenties. Wellicht is Evgeny Morozov extra negatief, omdat uitvindingen en apps uit de vallei van knappe koppen meestal met gejuich worden ontvangen. Morozov schetst een gitzwarte toekomst, waar overheden verantwoordelijkheden goedkoop uitbesteden aan multinationals. En de individuele burger? Die wordt er niet beter van.
Apps maken problemen individueel
Volgens de Wit-Rus maken de techneuten keuzes die onze maatschappij voorgoed kunnen ontwrichten. Uitvindingen van de bejubelde app-makers zijn volgens hem per definitie politiek, omdat deze gemaakt worden door technici die schijnbaar het idee hebben dat iedereen zichzelf kan redden. En zo niet, dan is het de schuld van je eigen handelen. Deze hyper-individualistische ideologie draagt bij aan een steeds technischer wordende maatschappij, waar iedereen die het technisch niet kan bijbenen, wordt uitgesloten.
Morozov: ”Apps maken elk probleem individueel. Overgewicht? Dat ligt niet aan inkomensproblemen, ongezonde schoollunches of genetica; het is de schuld van je eigen handelen. Volg de afval-app en het komt goed. Daarmee vervangen de apps de overheid: niet door letterlijk een equivalente dienst te bieden, maar door een dienst overbodig te maken; als het nooit meer de schuld is van de maatschappij, valt de verantwoordelijkheid van de overheid weg.”
Data monopoly
Morozov spreekt met name zijn zorg uit over de combinatie van technologie en de verzorgingsstaat. Dit (Europese) systeem vinden politici te bureaucratisch en te duur. De technologiebedrijven bieden goedkope alternatieven. Maar wat gebeurt er als onze overheid onderdelen van de verzorgingsstaat uit besteedt aan Google? De diensten van Google kosten schijnbaar geen geld, want de gebruiker betaalt met zijn data. Waar gaat al die informatie heen? Is dat wenselijk? Ook stelt hij vast dat Facebook en Google inmiddels een monopoly op deze data hebben, ”Data is macht, en Facebook en Google hebben inmiddels zulke bergen ervan dat enige concurrentie bij voorbaat kansloos is”, aldus Morozov.
Geen enkel beeld
Morozov maakt tijdens zijn lange betoog met licht Russisch accent geen gebruik van het enorme scherm van Tivoli Vredenburg. Wellicht heeft hij gegoogled op beeld bij woorden als ’privacy’, ’data’, ’veiligheid’ etc. en vond de vele vaak karikaturale stockfoto’s de lading niet dekken. De makers uit FOTODOKs (No) Privacy hadden hem misschien wel kunnen helpen. Want met de juiste beelden komt zijn grimmige verhaal nog harder aan.
Beeld: Deposit © Yann Mingard
