Ervaringen met geestelijke gezondheid lopen sterk uiteen; we verhouden ons er allemaal op een andere manier toe. Terwijl het geestelijk welzijn van sommigen zelden op de proef wordt gesteld, worden anderen frequenter en zwaarder belast. Als we erkennen dat psychische gezondheid op talloze manieren grip heeft op lichaam en geest, is het belangrijk om de stemmen te versterken van diegenen wier dagelijks leven wordt gevormd door bepaalde worstelingen of patronen.
Voor de expositie Part of Me… Shaping Mental Spaces nodigt FOTODOK kunstenaars uit projecten te laten zien die een reactie zijn op hun geleefde ervaringen van verschillende geestelijke toestanden. De gepresenteerde werken vertellen persoonlijke verhalen van de makers of zijn het resultaat van nauwe samenwerkingen met collega’s, vrienden en familieleden die reflecteren op hun realiteit. Veel van de makers construeren hun narratief met fotografische zelfportretten, en verweven poëzie, schilderkunst, video en andere media.
In oc·u·lus /ˈäkyələs (2013 – heden) onderzoekt Irene Antonia Diane Reece (VS) de lichamelijke en geestelijke pijn waarmee ze vanaf haar vroege kindertijd heeft geleefd, en hoe ze als Zwarte vrouw heeft moeten omgaan met het trauma ontstaan doordat het medische systeem haar het zwijgen oplegde. In Inner Journey (2014 – heden), traceert Marvel Harris (NL) zijn/hun lopende relatie met zijn/hun genderidentiteit, autisme en geestelijke gezondheid. Mental Moshpit (2020 – heden) van Mandy Nijhof (NL) gaat over jeugdtrauma en misbruik. Voor Tali Pusat (2020-2021) werkte Peggy van Mosselaar (NL) samen met haar 83-jarige moeder, Fientje Ida Wenzel, die leeft met dementie. Ze reisden samen terug naar Indonesië, het land van oorsprong van de moeder van de kunstenaar, om herinneringen van Fientje te reconstrueren. Outsiderland, een nieuw initiatief dat zogenaamde ‘outsider’- en ‘insider’- kunstenaars samenbrengt voor collaboratieve projecten en presentaties, introduceert tijdens FOTODOK een pop-upwinkel met installaties van makers die samen prachtige werelden creëren. Outsiderland bestaat uit: Jan Hoek (NL) en Bruin Parry (NL); Aàdesokan (NG/NL) en Klaus Compagnie (BE), Yasmine van Haesebroucke (BE) en Niels-Jan Tavernier (BE); Laetitia Bica (BE) en Samuel Cariaux (BE); Martine Derks (NL) en Model Nina 666 (NL).
Tot slot bevat de expositie een gedicht dat speciaal voor de gelegenheid werd geschreven door Sanah Ahsan, die zichzelf beschrijft als een ‘queer Moslim-womxn, een bij de Health and Care Professions Council geregistreerde klinische psycholoog, prijswinnende dichter en all-round disruptor, in wier werk compassie en de dekolonisatie van ons begrip van geestelijke gezondheid centraal staan’. Een andere heel bijzondere toevoeging aan Part of Me… Shaping Mental Spaces is een satelliet-solo-installatie van A Story to Tell, or: Regarding Male Eating Disorders (2020) van Mafalda Rakoš (AT) en Ruben de Theije (NL) bij Astare, een ruimte voor professionals in de geesteszorg. Astare is tegenover FOTODOK gesitueerd en kan door gasten van de expositie worden bezocht.
De titel Part of Me… kwam voort uit conversaties met deelnemende kunstenaars. Het reflecteert de diverse, soms tegenovergestelde manieren waarop zij zich verhouden tot hun mentale toestand, wat de complexe aard laat zien van het discours rond het onderwerp: ‘Deel van mij, maar het definieert me niet. Deel van mij, en het definieert me wel. Deel van mij, en ik wil ervan genezen. Deel van mij, en ik wil het omhelzen. Deel van mij, en ik wil het een naam geven. Deel van mij, en ik wil geen labels.’ In de expositieruimte zijn zorgvuldig verzamelde quotes van de kunstenaars te lezen.
De projecten die in Part of Me… Shaping Mental Spaces worden gepresenteerd, creëren een intersectioneel beeld van geestelijke gezondheid. Geestelijke gezondheid bestaat niet in isolatie; het is diep verbonden met het fysieke lichaam en het maatschappelijk weefsel. Geestesnood en andere mentale toestanden bestaan in de context van verschillende factoren die vaak gelijktijdig voorkomen: biochemie, lichamelijke ziekte, jeugdtrauma, sociale systemen en constructen waaronder (gender)identiteitspolitiek, gezins- en zorgstructuren, de economie et cetera. De expositie is een uitnodiging om deze en andere omstandigheden die de mentale ruimte vormgeven te doordenken en wellicht opnieuw vorm te geven met een gerealiseerde collectieve verantwoordelijkheid.
Curator: Daria Tuminas
Design: Studio Sara Cristina Moser
Productie: Daria Tuminas, Martha Stroo, Fotolab
Met ondersteuning van: de stad Utrecht, het Mondriaan Fonds, het Fentener van Vlissingen Fonds, en het K.F. Hein Fonds
In samenwerking met: Astare, Melkweg Expo, Beeldend Gesproken, Het Vijfde Seizoen, Studio Merle Bergers
De opening van de expositie is 26 augustus van 16.00u tot 19u. Daarna zijn we t/m 20 november 2022 geopend op vrijdag t/m zondag van 12:00 tot 18:00 uur.
NOTA BENE: Part of Me… Shaping Mental Spaces romantiseert lijden niet. In plaats daarvan eert het kunst en kunstenaars. De organisatoren nodigen bezoekers uit om met respect, compassie, kwetsbaarheid en support te luisteren naar de realiteiten en verhalen van andere mensen om hen heen.
