Sudden Flowers is een fotocollectief van Ethiopische weeskinderen in Addis Abeba bijeengebracht door fotograaf Erik Gottesman. Door middel van fotografie probeert Gottesman deze kinderen zichzelf, elkaar en ook andere weeskinderen mentaal weerbaarder te maken. Zo beelden ze bijvoorbeeld emotionele scenes uit hun leven uit terwijl ze elkaar fotograferen. Vaak is het de eerste keer dat deze kinderen vertellen over de traumatische gebeurtenissen in hun leven. Het delen van deze ervaringen en het uitbeelden ervan zorgen voor een therapeutisch effect.
Biniyam, een lid van Sudden Flowers beschrijft dit in een brief aan Gottesman, die ook in het boek is opgenomen: “Sharing those memories and stories with my sisters and friends was exciting and therapeutic since I learned that other kids have similar experiences and bringing those experiences out was a huge relief. I felt I was connected to other kids. We were really supportive to each other together. We laughed in joy and, at times, we wept with grief. Finally I believe I have played my little part by showing some of the stories as an orphan to my people.”
Deze week ga ik dieper in op hoe groepen een positief effect kunnen hebben op de groepsleden, en in het geval van Sudden Flowers zelfs een therapeutisch effect.
Volgens de optimale distinctiviteitstheorie hebben mensen twee belangrijke sociale doelen. Ten eerste willen we van nature lid zijn van een sociale groep en ten tweede willen we ons tegelijkertijd onderscheiden van andere groepen en individuen. In andere woorden: we willen ergens bij horen, maar ook uniek zijn. Het valt te stellen dat de weeskinderen in dit geval al een groep vormden omdat ze samen leefden en woonden. Helaas maakt dit in Ethiopië, waar relatief veel weeskinderen zijn, geen exclusieve, unieke groep. Nadat Gottesman samen met de kinderen de groep nieuwe betekenis gaf door samen de groepsnaam Sudden Flowers te kiezen en hen op een unieke manier en met een specifiek doel te laten fotograferen werd het wel een exclusieve, unieke groep. Er bestaan ten slotte niet veel –misschien wel geen- soortgelijke groepen binnen Ethiopië.
De sociale identiteitstheorie stelt dat mensen graag tot een groep willen behoren om een positieve sociale identiteit te verkrijgen. Wanneer je ergens bij hoort geeft dit een goed gevoel omdat het je zelfvertrouwen verhoogt. Een vereiste is wel dat de groep enige status moet hebben ten opzichte van andere sociale groepen in de samenleving, omdat groepen met een lage status niet voor een positieve sociale identiteit zorgen. Aanvankelijk zullen de leden van Sudden Flowers niet veel status hebben gehad, omdat het een groep weeskinderen was. Later, als Sudden Flowers, krijgt de groep een nieuwe, positieve betekenis wat aannemelijk tot een hogere ervaring van status en positieve sociale identiteit leidde, ondanks het feit dat dat het nog steeds weeskinderen waren.
Deze nieuwe betekenis van de groep heeft zeker bijgedragen aan de groepscohesie: de emotionele verbondenheid van groepsleden onderling. Hoge cohesie zorgt voor minder absentie bij bijeenkomsten, hogere tevredenheid met de groep, minder angst, en groter onderling vertrouwen. Groepscohesie is tevens een goede voorspeller van hoe lang een groep bij elkaar blijft. Aangezien het Sudden Flowers project zo’n 15 jaar geduurd heeft, zal de groepscohesie naar alle waarschijnlijkheid erg hoog zijn geweest.
Leden van een groep met optimale distinctiviteit, positieve sociale identiteit en hoge cohesie zullen hoge interpersoonlijke afhankelijkheid ervaren. Dat brengt een hoop voordelen met zich mee, die ook een rol hebben gespeeld in het succes en de therapeutische functie van Sudden Flowers. Samen hebben ze gemeenschappelijke doelen en geven elkaar sociale steun wanneer dat nodig is. Ze zorgen er voor dat de groepsleden zich op hun gemak voelen, helpen en adviseren elkaar en geven elkaar een goed gevoel. Dit heeft direct een positief effect op de gezondheid, zowel mentaal als fysiek. Zo blijken mensen die veel sociale steun krijgen blijer te zijn, minder gevoelig te zijn voor psychologische problemen, minder vaak ziek te zijn en ja, zelfs langer te leven. Op deze manier kan een groep de leden een hoop positieve effecten opleveren, simpelweg door het verkrijgen van een zinvolle betekenis en enige status binnen de maatschappij.
Tim Ditzel is masterstudent Sociale Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en stagiair bij FOTODOK
