“Hallo, mijn naam is Rob en ik ben curator bij FOTODOK”. Als we ons voorstellen doen we dat met onze naam, bijna meteen gevolgd door het werk dat we doen. Ons werk is een belangrijk onderdeel van onze identiteit: je bent wat je doet. Ben je succesvol, populair of maatschappelijk betrokken? Toch blijkt ook dat de veel Nederlanders zich niet nuttig voelen bij de uitoefening van hun beroep; in verschillende enquêtes geeft 30 tot 40 procent van de beroepsbevolking aan zich zo over zijn of haar baan te voelen. ‘Werken we om te leven, of leven we om te werken?’ is een veelgestelde vraag in allerhande zelfhulp en management boeken.
Onze relatie met dit toch complexe onderdeel van ons dagelijks leven, maar ook onze globale maatschappij staat op het punt ingrijpend te veranderen. Razendsnelle technologische ontwikkelingen, geopolitieke ontwikkelingen en het vrije-marktdenken zorgen er voor dat de functie van werken in onze samenleving drastisch aan het veranderen is. Economen verwachten dat over 20 jaar 50% van de banen zoals we die we nu kennen, niet meer bestaat. Hoe ons werkende leven er over 10 jaar uitziet, is moeilijk te voorspellen. De toekomst van werk staat wereldwijd op de agenda. Het World Economic Forum heeft de toekomst van werk tot het speerpunt van de komende jaren gemaakt. Ook de Sociaal Economische Raad zet zich in dit gesprek op de agenda van politiek en werkgevers te krijgen, vooralsnog zonder veel succes. Als er in de krant iets te lezen is over de toekomst van werk, dan gaat dat doorgaans over het aanstormende robotleger dat veel van onze banen overbodig gaat maken. Het gaat bijna nooit over de voordelen er van.
Consultancy bureau Deloitte publiceerde in 2014 een onderzoek naar de impact van robotisering op de arbeidsmarkt, met daarin een lijst met beroepen waarvan wordt verwacht dat die in 2035 niet meer bestaan. Zulke cijfers veroorzaken doorgaans een golf aan negatieve reacties, voornamelijk veroorzaakt door een – onterechte – angst voor technologische ontwikkeling. Dat sommige beroepen overbodig worden als gevolg van technologische vooruitgang, is niet nieuw. Voor de Industriële Revolutie was een groot deel van de beroepsbevolking bezig met het produceren van eten in landbouw, veeteelt, jacht en visserij. Machines namen het zware werk over, waardoor tegenwoordig een enkele boer 250 mensen van eten kan voorzien. De mensen die niet meer op het land nodig waren gingen in een fabriek of ergens anders werken. Vorig jaar constateerde hetzelfde Deloitte dat er in 2017 nog ruim 280.000 MBO-ers worden opgeleid voor de door hun genoemde verdwijnende beroepen. Geleid door onze angst voor verandering, vergeten we na te denken over welke kansen deze ontwikkelingen ons bieden voor een ander soort toekomst.
De Sociaal Economische Raad heeft de 4 belangrijkste krachten achter deze veranderingen als volgt benoemd; economische ontwikkelingen, bestaand uit groei, globalisering en andere structurele veranderingen. Technologische ontwikkelingen in ICT, robotisering en artificiële intelligentie. Demografische en sociaal-culturele ontwikkelingen: veranderingen in de omvang en samenstelling bevolking zoals vergrijzing en toenemende diversiteit in bevolking. En tot slot ecologie en ontwikkelingen met betrekking tot duurzaamheid en onze leefomgeving
Aan de vooravond van deze veranderingen kijkt FOTODOK in de tentoonstelling Why Work? door de ogen van (inter)nationale beeldmakers naar de sociaal-economische rol die werk vandaag de dag in ons leven inneemt. We nodigen je uit met ons na te denken over de vraag: hoe geven wij vorm aan de toekomst van werk, voordat de toekomst ons vormt?
De tentoonstelling Why Work? opent op 9 maart om 17:00 uur. Houdt het Facebook evenement in de gaten voor updates of abonneer je op onze nieuwsbrief.
Foto: #5890, uit de serie The Beauty of Serious Work – Andreas Meichsner
